Anne-Babanın Vefatlarından Sonra İhsanda Bulunmanın Adabı

Arş. Gör. Emrullah BOLAT hocamızın sunumuyla gerçekleşen bu haftaki sohbetimizde Seyyid Hulusi Efendi'nin Mecma’ul-Âdâb isimli eserinin “Anne-Babaya Vefatlarından Sonra İhsanda Bulunma ve Anne-Babanın Evlatlarına Muamelelerinin Âdâbı” başlıklı kısmı okundu. Müzakerede maddeler halinde özetle şu hususlara değinildi:

1. Vefat eden anne babaya arkalarından hayır duada bulunmak, onların akraba, yakın ve dostlarını arayıp sormak, ihtiyaçlarına yardımcı olmaya çalışmak, sevgi ve ilgi göstermek anne babaya iyilikte ihsanda bulunmaktan sayılmıştır.
2. Beş vakit namazların sonlarında okunan Rabbena duaları kimi alimlerce anne babaya vefatlarından sonra yapılacak dualar açısından yeterli görülmüştür. Duanın manası mealen “Ey Rabbimiz! Beni, anne ve babamı, bütün müminleri bağışla” şeklindedir.
3. Anne-babanın vefatlarından sonra onlar için “Bu annem için”, “Bu babam için” denilerek yapılacak hayırların, salih amellerin sevapları onların ruhlarına hediye edilebilir.
4. Anne-Babaya itaat etmek, sevgi ve saygı göstermek, ihtiyaçlarını gidermek gerektiği gibi çocuklara yönelik de bazı haklar söz konusu olup anne-baba da bunlara riayet etmelidir.
5. Çocuk doğduğunda ona güzel bir isim koymak, dini terbiye ve eğitimini vermek, vakti geldiğinde dinini bilen biriyle evlendirmek çocuğun ailesi üzerindeki haklarındandır.
6. Çocuklara sevgiyle davranmalı, ilgi ve alakadan onları mahrum etmemelidir. Kız erkek, küçük büyük ayrımı kesinlikle yapılmamalıdır.
7. Onlara kaldıramayacakları teklifler, vazifeler yüklemek suretiyle anne-babaya itaatte zorlanacakları durumlardan sakınılmalıdır.
8. Çocuklara muhabbet göstermek, onları öpüp koklamak, hata ettiklerinde yumuşaklıkla muamelede bulunmak da İslâm âdâbındandır.
9. Çocukların dini terbiyesine uğraşmak hem öğrenmelerine yardımcı olmak hem de bizzat ailede yaşayarak İslâm’ın inanç, ibadet ve ahlâk ilkelerini benimsetmek gerekmektedir. Buna ilaveten çocukların dünya yaşamlarında ihtiyaç duyacakları geçimliği teminleri için meslek öğrenmelerine, zamanın ihtiyaçlarına göre hazırlanmalarına yardımcı olmak da yine anne-babanın vazifelerindendir.
10. Anne-babanın çocuklarına yapacakları dualar kabul edileceğinden hem kendi çocuklarına hem de ümmet-i Muhammedin çocuklarına hayır duada bulunmalı, bela ve lanet okumaktan son derece sakınmalıdır.
11. Anne-baba kendi manevi durumları iyi olduğunda bunun çocuklarına da tesir edeceğini, onların da maddi-manevi bundan yararlanacaklarını bilmeli, dini hayatlarını buna göre ciddiyet ve özenle yaşamaya çalışmalıdır.
12. Bahsedilen meseleler Allah’ın kullarının haklarından olduğundan bu mesele ciddiye alınmalı, üzerine ciddi eğilmelidir. Bunu düşünerek şu iki kitabın okunmasını tavsiye etmek mümkündür.
13. Çocuklar İçin 5 Sevgi Dili – Gary Chapman (Çocuklar için beş sevgi dili, Gary Chapman ve Ross Campbell tarafından tanımlanan bir kavramdır. Bu diller, çocukların sevgi hissetme ve ifade etme şekillerini ortaya koyar. Beş sevgi dili şunlardır: Sözlü Onay: Çocukların sevgi ve takdir hissetmesi için olumlu sözler duyması gerektiğini vurgular. Fiziksel Temas: Sarılmak, el ele tutuşmak gibi fiziksel yakınlık ile sevgi gösterimi. Hediye Verme: Düşünceli hediyeler yoluyla sevgi ifadesi. Kaliteli Zaman: Çocuklarla geçirilen, dikkatle odaklanılan zaman dilimleri. Hizmet Eylemleri: Çocukların ihtiyaçlarına yardımcı olmak veya onlara yapılan iyilikler. Bu dilleri anlayarak, çocukların duygusal ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabiliriz.
14. Haklar ve Vazifeler – Mehmed Zahid Kotku. (Kitapta ana hatlarıyla şu başlıklar bulunmaktadır: Allah’ın kulları üzerindeki hakları, Peygamberimiz’in ümmeti üzerindeki hakları, alimlerin hakları, ana-babanın evlâdı üzerindeki hakları, evlatların ebeveyn üzerindeki hakları, karı-kocanın birbirleri üzerindeki hakları, komşu hakları, akraba hakları, hayvan hakları, devlet, millet ve memleket hakları, kaçınılması gereken günahlar ve nefsin mertebeleri.) https://www.serveryayinlari.com/urun/haklar-ve-vazifeler

Gelecek haftanın konusu “Kocaların Hanımlarına Karşı Muamelelerinin Âdâbı” olacaktır.